Mỹ áp thuế cao với gỗ và nội thất Việt Nam

Chính sách thuế mới này được chính quyền Tổng thống Donald Trump viện dẫn theo Mục 232 của Đạo luật Thương mại 1974, với lý do nhập khẩu gỗ và đồ nội thất đang đe dọa an ninh quốc gia, làm suy yếu ngành gỗ nội địa và ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng liên quan đến hạ tầng và quốc phòng. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, lập luận này có phần mâu thuẫn, khi ban đầu nhấn mạnh an ninh quốc gia nhưng sau đó chuyển hướng sang bảo hộ ngành công nghiệp trong nước.

Việt Nam hiện là một trong những quốc gia xuất khẩu đồ nội thất lớn nhất sang Mỹ. Trong 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu đồ nội thất của Việt Nam đạt gần 8,2 tỷ USD, tiệm cận mức 8,4 tỷ USD của Trung Quốc. Với tốc độ tăng trưởng hiện tại, Việt Nam có thể vượt Trung Quốc để trở thành nhà cung cấp lớn nhất cho thị trường Mỹ ngay trong năm nay.

Ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, nhấn mạnh rằng Mỹ là thị trường tiêu thụ lớn nhất đối với sản phẩm gỗ và đồ nội thất của Việt Nam. Bất kỳ biến động thuế quan nào cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu, doanh thu, lợi nhuận và việc làm của hàng trăm nghìn lao động trong ngành. Từ đầu năm 2026, hơn 9 tỷ USD sản phẩm gỗ và nội thất của Việt Nam sẽ rơi vào nhóm chịu thuế cao, khiến các doanh nghiệp không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận mức thuế 25% ban đầu.

Ngành gỗ Việt Nam đang đối mặt với "tác động kép": Các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam sẽ gặp khó khăn trong việc mở rộng đầu tư do chi phí xuất khẩu tăng cao, trong khi doanh nghiệp nội địa mất lợi thế cạnh tranh khi giá bán bị đẩy lên. Ông Trần Lê Huy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình Định, lưu ý cần hiểu rõ phân loại sản phẩm theo mã HS tại Mỹ để giải quyết vấn đề kỹ thuật. Cụ thể, Mỹ chia sản phẩm gỗ thành ba nhóm chính:

Nhóm 1: Gỗ mềm và gỗ xẻ – thuế 10% từ 14/10/2025.

Nhóm 2: Đồ nội thất gỗ bọc nệm – hàng từ Anh 10%, từ EU và Nhật 0–15%, các quốc gia khác (bao gồm Việt Nam) 25% đến 31/12/2025, tăng lên 30% từ 1/1/2026.

Nhóm 3: Tủ bếp và tủ bàn trang điểm – từ Anh 10%, EU/Nhật 0–15%, các quốc gia khác 25% đến hết 2025, tăng lên 50% từ 2026.

Ngoài ra, ván ép chịu thuế 20%, trong khi gỗ xây dựng không bị đánh thuế nhưng nếu có gia công, có thể bị quy vào nhóm 9403 và chịu mức thuế cao hơn.

Ông Nguyễn Chánh Phương, Phó Chủ tịch Tập đoàn AA Corporation, cho biết nhiều khách hàng Mỹ đã giảm hoặc hủy đơn hàng sau thông tin áp thuế. Một số doanh nghiệp sofa có vốn Trung Quốc tại Việt Nam báo cáo tới 30% đơn hàng bị hủy, đặc biệt ở phân khúc bọc nệm.

Ông Phạm Quang Huy, Tham tán phụ trách Nông nghiệp tại Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ, nhận định rằng mức thuế mới không chỉ ảnh hưởng đến nhà sản xuất Việt Nam mà còn đến chuỗi cung ứng và người tiêu dùng Mỹ. Tòa án Tối cao Mỹ đang xem xét tính hợp pháp của chính sách này, nhưng chính quyền Trump vẫn có thể tiếp tục sử dụng công cụ thuế 232.

Ông Đỗ Ngọc Hưng, Trưởng Cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Mỹ, lưu ý Việt Nam có thặng dư thương mại gần 100 tỷ USD với Mỹ trong 7 tháng đầu năm 2025, trong đó gỗ là nhóm xuất khẩu lớn nhất, khiến Mỹ đặc biệt chú ý. Ngoài gỗ, các ngành như thủy sản, nông nghiệp và công nghiệp bán dẫn cũng có nguy cơ chịu ảnh hưởng từ xu hướng bảo hộ.

Trước thách thức này, Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ đã xác định ba nhiệm vụ trọng tâm:  Đối thoại và vận động chính sách để truyền tải quan ngại của Việt Nam; Thúc đẩy hợp tác giữa hiệp hội và doanh nghiệp để duy trì chuỗi cung ứng; Khẳng định cam kết của Việt Nam về tuân thủ quy định và phát triển ngành gỗ bền vững.

Ông Ngô Sỹ Hoài đề xuất hai nhóm giải pháp ngắn hạn và dài hạn.

Ngắn hạn: Tăng cường truyền thông để chứng minh chuỗi cung ứng gỗ Việt Nam minh bạch, hợp pháp, không trung chuyển từ Trung Quốc, và mang lại lợi ích cho cả hai bên. Việt Nam cũng nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ Mỹ, tạo sự cân bằng thương mại.

Dài hạn: Khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam đầu tư xây dựng nhà máy tại Mỹ (dù quy mô nhỏ) để tạo việc làm địa phương; đồng thời tăng sử dụng nguyên liệu gỗ Mỹ trong sản xuất.

Các chuyên gia khuyến nghị ngành gỗ đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, hướng tới châu Âu, Nhật Bản, Australia, Canada, Trung Đông và Trung Quốc để bù đắp sụt giảm tại Mỹ. Đây cũng là cơ hội tái cơ cấu: Hướng tới phân khúc cao cấp với sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế, thiết kế khác biệt và thương hiệu mạnh, nơi người tiêu dùng ít nhạy cảm với giá cả.

Ngành gỗ Việt Nam hiện đạt doanh thu 16-17 tỷ USD/năm, chiếm 20-26% tổng kim ngạch xuất khẩu ngành nông nghiệp, và là một trong số ít ngành không cần "giải cứu". Nếu tận dụng thời gian còn lại để đổi mới công nghệ, tự động hóa sản xuất và đa dạng hóa thị trường, ngành có thể vượt qua cú sốc thuế quan và bước vào giai đoạn phát triển bền vững hơn.